ایمنی در جاده به عوامل مختلفی از جمله نحوه واکنش خودرو به فرمان بستگی دارد. به همین دلیل بهتر است که در مورد دو پدیده رایج رانندگی بیشتر بدانید: کم فرمانی و بیش فرمانی. در این مقاله، با تفاوتهای این دو اصطلاح، علت آنها و نحوه اجتناب از آنها به منظور بهبود ایمنی رانندگی آشنا خواهید شد.
کم فرمانی (Understeer) چیست؟
کم فرمانی زمانی اتفاق میافتد که وسیله نقلیه به فرمان خودرو پاسخ نمیدهد. این بدان معنی است که هنگام تلاش برای چرخش، خودرو در یک خط مستقیمتر از حد مطلوب ادامه میدهد. در این وضعیت خودرو نسبت به مقدار فرمانی که خودرو دریافت میکند تمایل به پیچیدن کمتری از خود نشان میدهد. این پدیده بیشتر در خودروهای دیفرانسیل جلو دیده میشود و در مواقعی صورت میگیرد که خودرو سرعت بیش از حدی دارد، آسفالت خیس است و یا لاستیکها وضعیت مناسبی ندارند.
علت کم فرمانی (Understeer) چیست؟
کم فرمانی میتواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد، چه توسط خود خودرو و چه به دلیل نحوه راندن آن:
- سخت گرفتن بیش از حد ترمز در پیچها میتواند چسبندگی زمین را کاهش دهد.
- پیچیدن خیلی سریع میتواند باعث از دست دادن کشش ماشین روی زمین شود.
- شتاب گرفتن در یک گوشه میتواند باعث شود وزن و چسبندگی به عقب خودرو منتقل شود که باعث از دست دادن کشش خودرو روی زمین میشود.
- مشکلاتی در پیکربندی خودرو وجود داشته باشد.
آیا کم فرمانی در خودروهای دیفرانسیل جلو رایجتر است؟
کم فرمانی در خودروهای دیفرانسیل جلو بیشتر دیده میشود. از آنجایی که نیروی موتور به چرخهای جلو منتقل میشود، آنها عملکرد دوگانه هدایت خودرو و کنترل آن را در هنگام پیچیدن بر عهده دارند. اگر چسبندگی کافی وجود نداشته باشد، ممکن است چرخها نتوانند طبق انتظار بچرخند.
آیا سرعت بر کم فرمانی تأثیر میگذارد؟
سرعت زیاد زمان واکنش راننده را کاهش و اینرسی خودرو را افزایش میدهد و کنترل آن را دشوارتر میکند. هنگامی که وسیله نقلیه با سرعت بالایی حرکت میکند و راننده سعی میکند یک پیچ تند انجام دهد، چرخهای جلو میتوانند چسبندگی خود را از دست بدهند و در نتیجه کم فرمانی رخ میدهد.
آیا لاستیکهای خراب میتوانند باعث کم فرمانی شوند؟
بله، وضعیت لاستیکها یکی از عوامل اصلی تاثیرگذار بر کم فرمانی است. لاستیکهای فرسوده یا کم باد، چسبندگی کمتری در جاده دارند و این امر باعث میشود خودرو در حین پیچیدن سر بخورد. وزن خودرو نیز نقش مهمی در کم فرمانی دارد.
چگونه وزن خودرو بر کم فرمانی تأثیر میگذارد؟
در وسایل نقلیه سنگین مانند کامیونها، تایرهای جلو دچار اضافه بار میشوند، به خصوص در موقعیتهای پیچ. هنگامی که وزن به طور مساوی توزیع نمیشود، چسبندگی چرخهای جلو میتواند ناکافی باشد و در نتیجه کم فرمانی ایجاد شود.
چه نوع لاستیکهایی به جلوگیری از کم فرمانی کمک میکنند؟
برای جلوگیری از این وضعیت، انتخاب لاستیکهایی با چسبندگی بالا ضروری است. لاستیکهای اسپرت یا با کارایی بالا بهطور ویژه برای حفظ کنترل بیشتر هنگام پیچها، حتی در شرایط نامساعد طراحی شدهاند. همچنین باید مطمئن شوید که لاستیکهایتان به درستی باد شدهاند.
اگر ماشینم دچار کم فرمانی شود چه کاری انجام دهم؟
بهترین واکنش این است که خونسردی خود را حفظ کنید و فرمان را بیشتر نچرخانید. در عوض، سرعت را به آرامی کاهش دهید، پدال گاز را کم فشار دهید و به چرخها اجازه دهید تا دوباره چسبندگی خود را به دست آورند. ترمز شدید میتواند وضعیت را بدتر کند.
چگونه میتوانم از کم فرمانی اجتناب کنم؟
برای جلوگیری از کم فرمانی، رانندگان باید موارد زیر را رعایت کنند:
- هنگام پیچیدن سرعت مناسب را حفظ کنید.
- لاستیکها را در شرایط خوب و بادکرده نگه دارید.
- تعمیر و نگهداری منظم سیستم تعلیق و ترمز خودرو را انجام دهید.
بیش فرمانی (Oversteer) چیست؟
بیش فرمانی بیشتر در خودروهای دیفرانسیل عقب دیده میشود و برخلاف کم فرمانی است. این وضعیت زمانی رخ میدهد که خودرو نسبت به میزان چرخشی که راننده به فرمان میدهد بیشتر بچرخد. این وضعیت به این دلیل اتفاق میافتد که چرخهای عقب چسبندگی خود را از دست میدهند و همان مسیر چرخهای جلو را دنبال نمیکنند، که باعث میشود خودرو بیش از حد انتظار بچرخد.
شایعترین علل بیش فرمانی (Oversteer) چیست؟
شایعترین علل بیش فرمانی عبارتند از:
- شتاب بیش از حد چرخهای عقب؛
- ترمز ناگهانی در پیچها؛
- توزیع وزن یا بار ضعیف.
چگونه میتوانم از بیش فرمانی (Oversteer) اجتناب کنم؟
برای جلوگیری از بیش فرمانی، باید:
- قبل از ورود به پیچ سرعت را کاهش دهید.
- هنگام پیچیدن از ترمز ناگهانی خودداری کنید.
- به طور مساوی بارها را روی وسیله نقلیه توزیع کنید.
- از سالم بودن سیستم تعلیق خودرو اطمینان حاصل کنید.
تفاوت بین بیش فرمانی (Oversteer) و کم فرمانی (Understeer) چیست؟
تفاوت اصلی این دو در نحوه واکنش خودرو در یک گوشه نهفته است. در حالی که در کم فرمانی، چرخهای جلو چسبندگی خود را از دست میدهند و وسیله نقلیه مسیر مستقیمتری را دنبال میکند، در بیش فرمانی این چرخهای عقب هستند که چسبندگی را از دست میدهند.
چگونه به کم فرمانی در مقابل بیش فرمانی واکنش نشان دهیم؟
در صورت کم فرمانی، به تدریج سرعت را کاهش دهید تا چرخهای جلو دوباره کشش خود را بدست آورند. در صورت بیش فرمانی، به تدریج پدال گاز را رها کنید و اصلاحات کوچکی روی فرمان اعمال کنید تا بدون ترمز ناگهانی خودرو را دوباره تنظیم کنید.
چه مشکلاتی معمولا باعث کم فرمانی یا بیش فرمانی میشود؟
مشکلاتی مانند آسیب سیستم تعلیق، شرایط نامناسب لاستیکها و ترمز نامناسب از عوامل رایجی هستند که میتوانند منجر به این موقعیت یا موقعیت دیگر شوند. از سوی دیگر، بسیاری از این علل با واکنشهای ناکافی از جانب راننده تشدید میشوند. به عنوان مثال، چرخاندن بیش از حد فرمان یا تلاش برای اصلاح ناگهانی لغزش میتواند وضعیت را بدتر کند. بنابراین توصیه میشود برای جلوگیری از تغییرات ناگهانی سرعت که میتواند باعث تشدید کم فرمانی یا بیش فرمانی خودرو شود، رانندگی تدافعی داشته باشید.
کم فرمانی یا بیش فرمانی کدام یک خطرناکتر است؟
هر دو میتوانند خطرناک باشند، اما اصلاح کم فرمانی بهتر است زیرا ماشین در یک خط مستقیم حرکت میکند. از طرف دیگر، بیش فرمانی میتواند باعث چرخش وسیله نقلیه شود که کنترل آن دشوارتر است.
منبع: blog.kroftools
